ฐานข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่น

จะเลี้ยง ช่วงเข้าพรรษาและออกพรรษา

             -ของที่ใช้เลี้ยงจะเป็น ขนม นม ผลไม้ เป็นต้น คนที่ถือจะต้องมีความดี คนที่มาถือถ้ามีของไม่ดีหรือ มีสิงศักดิ์สิทธ์คุ้มครองจะไม่ดิ้นโยกเยก

ข้อห้ามของคนสื่อผีย่าหม้อนึ่ง

            -จะไม่กินข้าวในงานศพ กินพ้นหลังคาได้

            -รอดราวตากผ้าหรือด้ายสาสิญจน์งานศพ

            -ผ้าที่คลุมสีต้องใช้สีดำเท่านั้นเพราะ หม้อนึ่งข้าวเขม่า(ขี้หมิ่น)จะเป็นสีดำ

ขันตั้งผีหม้อนึ่ง

1.เงิน 20บาท

2.หมากพลู 4 ชุด

3.ธุปเทียน 4 ชุด

4.ข้าวสาร 2 ลิตร

5.ดอกไม้ 4 ชุด

6.กระด้ง

ก่อนจะทำนายทายทัก  คุณยายจะนำซึ๊งนึ่งข้าวซึ่งสานจากไม้ไผ่  นำมาสวมผ้าสีดำและใส่แขนซึ่งทำจากไม้ไผ่  แล้วนำขึ้นหม้อนึ่งตั้งไฟ จากนั้นนำขันตั้งมาประเคนและบอกล่าวกับผีย่าหม้อนึ่ง ปู่ดำ ย่าดำ  รอจนกว่าซึ๊งนึ่งจะตกลงจากเตาเอง  เวลาในการรอในแต่ละครั้งจะนานไม่เท่ากัน  บางครั้งก็ครึ่งชัวโมง บางครั้งก็เป็นชั่วโมง  แล้วจึงประครองนำซึ๊งขึ้นมาไปทำพิธี เมื่อผีย่าหม้อนึ่งเข้าแล้วจะมีการสั่นไหวโยกเยกไปมาของหม้อนึ่งที่สองยายถือไว้ และก่อนทำนาย ผีย่าหม้อนึ่งตรวจเช็คขันตั้งว่าครบ ถูกต้อง หรือไม่

การถาม ? จะถามเกี่ยวกับ ดวงชะตาชีวิต เรื่องปัญหา การงาน การเงิน ความรัก ตลอดจนเรื่องการแก้เคล็ดแก้คุณไสย และอื่นๆ ผีย่าหม้อนึ่งจะตอบได้หมด โดยยายแก้ว เขียวสืบ จะเป็นล่าม ระหว่างผีย่าหม้อนึ่งกับคนมาถาม และก็ได้คำตอบเป็นที่น่าพอใจกลับบ้านไปทุกราย ซึ่งก็ได้สร้างความแปลกของผีย่าหม้อนึ่ง ให้กับคนที่มาพบเห็นเป็นอย่างยิ่ง ถึงแม้ “ผีหม้อนึ่ง” อาจจะดูล้าหลังงมงายซึ่งเป็นพิธีกรรมโบราณของคนล้านนาที่สืบทอดต่อกันมานับร้อยปี  แต่สิ่งสะท้อนที่ได้รับก็คือ การยาใจที่ผู้ป่วยต้องการเป็นที่พึ่งพิงสุดท้าย เพราะพวกเขามีความเชื่อและเคารพในสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหมือนกัน เช่นเดียวกับยายแก้ว เขียวสืบ ซึ่งยังคงรักษาพิธีกรรมผีหม้อนึ่งไว้อย่างเหนียวแน่นจนถึงทุกวันนี้